Burun solunum fizyolojisi için çok önemli fonksiyonları olan, aynı zamanda yüz estetiğinde anahtar rolü olan bir organdır. Burun tıkanıklığı, nefes almada zorluk çekme insanlığın en eski şikayetlerinden biridir ve toplumda çok sık görülen bir rahatsızlıktır. İyi nefes alınamayan bir burun yüzünden ağızdan nefes alma nedeniyle; ağız kuruluğuna, koku ve tat alma bozukluklarına, sık boğaz enfeksiyonlarına, horlama ve uyku sorunları sebebiyle kişinin yaşamının olumsuz etkilenmesine, bununla birlikte, yüksek tansiyona, cinsel sorunlara, ses kalitesinde düşüklüğe ve çocuklarda orta kulak sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle daha iyi uyuyabilmek, daha az hastalanmak, daha iyi tat ve koku almak, daha iyi bir cinsel hayat ve daha sağlıklı yaşlanmak için burun tıkanıklığı mutlaka tedavi edilmelidir.
Burun tıkanıklığı bir hastalık değil bir semptom yani belirtidir. Önemli olan nokta burun tıkanıklığına neden olan sebebi ortaya çıkarmaktır. Doğru ve başarılı bir tedavinin en önemli aşaması doğru tanı konulmasıdır.
Burun tıkanıklığının sebepleri nelerdir?
- Yapısal Nedenler
- A) Septal Deviasyon
Yapısal nedenlerin erişkinlerde görülen en sık nedeni burun kemiği ve kıkırdağın eğriliğidir. Genellikle insanın hayatında geçirdiği herhangi bir kaza sonucu oluşmaktadır. Yeni doğan bebeklerin bir kısmında doğum esnasında burun zedelenmesi olabilmektedir. Bu nedenle burun deformiteleri ve septum deviasyonları çok sık görülmektedir. Eğer bu durum nefes almayı güçleştirirse cerrahi olarak tedavi edilebilir.
- B) Çocuklarda burun tıkanıklığı neden oluyor? (Geniz Eti)
Çocukluk çağı burun tıkanıklıklarının neredeyse tamamının nedeni halk arasında geniz eti diyede tabir edilen adenoid dokularının büyümesidir. Geniz eti dokusu normalde her çocukta bulunan ve 2 yaş civarı büyümeye başlayıp 7-8 yaş sonrası küçülme sürecine giren ve nihayetinde 12-14 yaşına gelindiğinde kaybolan bir lenfoid yapıdır. Bu problemi olan çocuklar geceleri sesli nefes alırlar, hatta horlarlar. Bunun yanı sıra bu çocuklar sürekli olarak ağızlarından nefes alırlar. Geniz eti nedeniyle burun tıkanıklığı yaşayan çocukalarda yüz kemiklerinin gelişiminde bozulma, sık üst solunum yolu enfeksiyonları ve orta kulak enfeksiyonları görülebilir.
- C) Konka Hipertrofisi ( burun Eti)
Burnumuzun içinde “konka” adını verdiğimiz büyüyüp küçülen etler vardır. Bu etlerin görevi burundan geçen havayı soğuksa ısıtmak, sıcaksa soğutmak, kuruysa nemlendirmektir. Konkalar, burnun normal işleyişine göre bazen büyüyüp bazen de küçülürler. Ancak burun tıkanıklığı yapacak kadar büyümeleri genellikle alerjik veya iltihabi sebeplere bağlı olarak gelişir. Burun eti kaynaklı tıkanmalarda, konkaların küçülmesi için başlangıçta ilaç tedavisi uygulanır. Alerjiye bağlı konka büyümelerinde alerjinin tedavisi konkanın küçülmesini sağlayabilir. İlaç tedavisinin yeterli olmadığı durumlarda ameliyat gerekebilir.
- Enfeksiyon
Soğuk algınlığı virüsler tarafından oluşturulan bir hastalıktır. Bazı virüsler hava yoluyla geçerken çoğunlukla el burun yoluyla bulaşır. Soğuk algınlığında burun mukozaları ödemlenir ve sıvı salgılaması artar. Virüs enfeksiyonları sırasında burnun ve sinüslerin bakteri enfeksiyonlarına olan direnci azalır. Burun akıntısı berrak görünümünden sarı veya yeşile dönerse bu bakteriyel enfeksiyonu gösterir ve muhakkak doktora başvurulmalıdır. Kronik sinüs enfeksiyonlarında ağrı görülmeyebilir. Fakat burun tıkanıklığı ve burun akıntısı sürekli vardır. Bazı hastalarda sinüslerden polip denilen yapılar gelişir. Hastalık aşağı hava yollarına da yayılarak kronik öksürük, bronşit ve astıma neden olabilir. Akut sinüzit genellikle antibiyotik tedavisine cevap verir, kronik sinüzit için ise genellikle cerrahi tedavi önerilir.
- Alerjik Rinit
Alerji, bağışıklık sistemimizin yabancı bir maddeyi (polen, ev tozu akarı, hayvan tüyleri ve bazı besinler) vücudumuz için tehlikeli bir madde gibi algılayarak aşırı reaksiyon göstermesi nedeniyle oluşur. Allerjiye hedef olan önemli organlardan bir tanesi burundur. Polenler ilkbaharda ve sonbaharda sorun oluştururlar. Bunun yanında ev tozu bütün bir yıl boyunca rahatsız edebilir. Allerjik rinit için en ideal tedavi eğer mümkünse şikayetlere neden olan şeylerden uzak durmaktır. Allerjik hastalarda, soğuk algınlığında olduğu gibi. vücutta histamin salgılanması sonucunda burun tıkanıklığı, peşpeşe hapşırma ve burun akıntısı oluşur. Antihistaminik ilaçlar histaminin etkisini önleyerek şikayetleri ortadan kaldırılabilir.
- Vazomotor Rinit
Burundaki kan damarları ile ilgili bir burun tıkanıklığı sebebidir. Alerji, enfeksiyonlar ve bunlara bağlı nedenler, burun damalarının genişlemesine ve vazomotor rinite yol açabilir. Bunlar arasında stres, tiroid fonksiyonlarında yetersizlik, hamilelik, bazı tansiyon ilaçları, doğum kontrol hapları ve bazı burun açıcı damlaların aşırı ve uzun kullanımı diğer sebepler arasındadır. Medikal tedaviden sonuç alınamayan durumlarda cerrahi seçenekler düşünülebilir.
- Tümörler
Burnun içerisinde bulunan tümörler, acil olarak tedavi uygulanması gereken ciddi burun tıkanıklıkları yaratan durumlardır. Daha önce burun tıkanıklığı şikayetleri olmayan, herhangi bir enfeksiyon yada travma öyküsü bulunmayan kişilerde, sonradan ortaya çıkan özellikle tek taraflı burun tıkanıklılkarında ve tek taraflı tekrarlayan burun kanaması durumlarında kişinin biran önce hekime başvurması ve burun içerisinde tümör varlığının araştırılması gerekmektedir. Öncelikle endoskopik muayene ve ileri görüntüleme yöntemleri ile ve gerekli görüldüğünde yapılan biyopsi sonucu kesin tanıya ulaşarak gerekli tedaviler hızlıca uygulanmalıdır.